Καθυστέρηση της ήβης

Πότε πρέπει να ανησυχήσει ένας γονιός για καθυστέρηση της εφηβείας;

Στα περισσότερα κορίτσια η εφηβεία θα πρέπει να έχει ξεκινήσει στην ηλικία των 13 ετών.  Πρώτο σημάδι έναρξης της εφηβείας εννοούμε την ανάπτυξη του στήθους. Αν δεν υπάρχουν σημεία ανάπτυξης του στήθους μέχρι αυτή την ηλικία τότε θα πρέπει να συζητηθεί με τον παιδίατρό. Από την άλλη αν δεν έχει εμφανιστεί η περίοδος παρά την ανάπτυξη των άλλων χαρακτηριστικών της εφηβείας στην ηλικία των 15 ετών επίσης θα πρέπει να γίνει διερεύνηση από παιδοενδοκρινολόγο. Στα αγόρια αν δεν εμφανιστούν σημάδια εφηβείας από την ηλικία των 14 ετών τότε επίσης θα πρέπει να γίνει διερεύνηση.

Ποια είναι τα αίτια σε καθυστερημένης ήβης;

 Καθυστέρηση της ήβης συμβαίνει στο 2% των εφήβων, συχνότερα στα αγόρια σε αντίθεση με τα κορίτσια όπου η νωρίτερη ήβη είναι συχνότερη. 

 Μπορεί να οφείλεται σε μία απλή καθυστέρηση της ανάπτυξης και της ενήβωσης και  πολλές φορές υπάρχει και σχετικό οικογενειακό ιστορικό. Επειδή συνδυάζεται και με χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης στο ύψος, το χαμηλό ανάστημα είναι ο λόγος για τον οποίο συνήθως προσέρχονται τα παιδιά σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μοιάζουν μικρότερα για την ηλικία τους. 

Στην περίπτωση της καθυστερημένης ήβης θα πρέπει να βρούμε σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η δυσλειτουργία αν δηλαδή εντοπίζεται η δυσλειτουργία στις ωοθήκες  ή στους όρχεις ή αν εντοπίζεται στο σύστημα υποθάλαμος-υπόφυση που είναι ο κεντρικός ρυθμιστής των ορμονών. 

Πρωταρχικό ρόλο παίζει και η εκτίμηση της γενικής κατάστασης του παιδιού της γενικότερης υγείας και του δείκτη μάζας σώματος διότι αν ο δείκτης μάζας σώματος είναι χαμηλός, όπως στην περίπτωση της νευρογενούς ανορεξίας, τότε φυσικά δεν μπορεί να προχωρήσει η εφηβεία. Για να προχωρήσει η εφηβεία χρειάζεται να υπάρχει ένας υγιής δείκτης μάζας σώματος και ικανή ποσότητα λίπους για αναπαραγωγή. 

Ποια είναι η θεραπεία της καθυστερημένης ήβης;

Η θεραπεία θα εξαρτηθεί ανάλογα με την αιτιολογία. Για παράδειγμα αν μιλάμε για ένα παιδί με νευρογενή ανορεξία, τότε το θέμα δεν είναι ενδοκρινολογικό αλλά παιδοψυχιατρικό. 

Αν πρόκειται για περίπτωση που υπολειτουργεί ο υποθάλαμος και η υπόφυση, και καμιά φορά αυτό μπορεί να γίνει προσωρινά, όπως στην περίπτωση των παιδιών που κάνουν πρωταθλητισμό, μπορεί κανείς ίσως να περιμένει ή να συστήσει ορμονική υποκατάσταση. 

Αν όμως στην περίπτωση της διαγνωστεί  υπογοναδοτροπικός υπογοναδισμός (που είναι αρκετά σπάνια κατάσταση) όταν δυσλειτουργεί το σύστημα υποθάλαμος-υπόφυση τότε θα πρέπει να γίνει και μαγνητική τομογραφία για να σιγουρευτούμε ότι δεν υποκρύπτεται κάποια ανατομική ανωμαλία της περιοχής. 

 Ένα τέτοιο παράδειγμα  είναι το προλακτίνωμα, ένα αδένωμα της υπόφυσης που παράγει μεγάλη ποσότητα προλακτίνης. Είναι σπάνια στα παιδιά και συνάντάται συχνότερα σε ενήλικες με δευτεροπαθή αμηνόρροια. Ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και σε εφήβους κοντά στην ηλικία των 16 ετών με απουσία περιόδου, τη λεγόμενη πρωτοπαθή αμηνόρορια. Τα προλακτινώματα απαντούν καλά στα φάρμακα. 

Η καθυστέρηση της ήβης όμως μπορεί να οφείλεται σε δυσλειτουργία των ωοθηκών ή των όρχεων για παράδειγμα κάποια γενετικά σύνδρομα όπως στην περίπτωση των κοριτσιών το σύνδρομο Τurner ή το λεγόμενο σύνδρομο Klinefelter στην περίπτωση των αγοριών, και σε αυτή την περίπτωση προχωρούμε σε επαγωγή της εφηβείας με ορμόνες αρχικά με οιστρογόνα και στη συνέχεια με προσθήκη προγεστερόνης στα κορίτσια και στα αγόρια με τεστοστερόνη.