Τι είναι η παιδοενδοκρινολογία;

Τι είναι η παιδοενδοκρινολογία;

Η παιδοενδοκρινολογία είναι η εξειδίκευση της παιδιατρικής στις παθήσεις των ενδοκρινών αδένων. Οι ενδοκρινείς αδένες είναι το υποθαλαμο-υποφυσιακό σύστημα, ο θυρεοειδής αδένας, τα επινεφρίδια, οι ωοθήκες, οι όρχεις, οι παραθυρεοειδείς αδένες και η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος. Εκτός από το πάγκρεας και τους παραθυρεοειδείς αδένες, οι υπόλοιποι αδένες ελέγχονται από έναν κεντρικό ρυθμιστή που είναι το υποθάλαμο-υποφυσιακό σύστημα. 

Οι ενδοκρινείς αδένες παράγουν ορμόνες. Οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που ταξιδεύουν από τους αδένες όπου παράγονται στους ιστούς μεταφέροντας μηνύματα. Για παράδειγμα η θυροξίνη ταξιδεύει από το θυρεοειδή αδένα που βρίσκεται στο μπροστινό τμήμα του λαιμού μας και ασκεί δράση στον εγκέφαλο, στην καρδιά, στο έντερο, στους μύες, στο λιπώδη ιστό και σε άλλα όργανα έχοντας μια ευρεία δράση στον οργανισμό μας.

Ο ρόλος των ορμονών

• Αύξηση (αυξητική ορμόνη) 
• Νοητική ανάπτυξη (αυξητική ορμόνη, θυρεοειδικές ορμόνες) 
• Ανάπτυξη στην εφηβεία και αναπαραγωγή (οιστρογόνα, τεστοστερόνη κ.α.) 
• Μεταβολισμός (ινσουλίνη, θυρεοειδικές ορμόνες, αυξητική ορμόνη, λεπτίνη, γκρελίνη  κ.α.) 
• Ρύθμιση του βιολογικού μας ρολογιού (κορτιζόλη, μελατονίνη) 

• Διατήρηση της αρτηριακής πίεσης, σακχάρου (κορτιζόλη, αδρεναλίνη κ.α.) 
• Μεταβολισμός των οστών (παραθορμόνη, βιταμίνη D) 
• Παραγωγή γάλακτος (Προλακτίνη, Οξυτοκίνη) 
• Τοκετό (Οξυτοκίνη) 
• Ρύθμιση της διούρησης (αντιδιουρητική ορμόνη) 

• Και άλλες δράσεις π.χ. στο ανοσοποιητικό
  

Πότε ένα παιδί χρειάζεται να δει παιδοενδοκρινολόγο;

Συχνός λόγος για τον οποίο προσέρχονται παδιά για παιδοενδοκρινολογική εκτίμηση είναι οι διαταραχές του ύψους και της εφηβείας. Τα παρακάτω παραδείγματα είναι απλώς ενδεικτικά για το πότε χρειάζεται παιδοενδοκρινολογική εκτίμηση. 

Ένα παιδί που δεν ψηλώνει κανονικά, που παρεκκλίνει από τις καμπύλες του ύψους ή είναι ιδιαίτερα κοντό για την οικογένεια πρέπει να δει παιδοενδοκρινολόγο. 

Επίσης ένα παιδί που ψηλώνει πολύ γρήγορα πρέπει να εκτιμηθεί διότι μπορεί να είναι εκδήλωση ορμονικής διαταραχής. 

Ένα παιδί που εκδηλώνει σημάδια εφηβείας σε ηλικία νωρίτερη από το σύνηθες χρειάζεται παιδοενδοκρινολογική εκτίμηση. 

Από την άλλη όταν ένα παιδί δεν δείχνει σημάδια εφηβείας στην κατάλληλη ηλικία επίσης πρέπει να εκτιμηθεί. 

Υπάρχουν επίσης πολλές παθήσεις που εμφανίζονται από τη γέννηση όπως ο συγγενής υποθυρεοειδισμός. Ευτυχώς στην Ελλάδα όπως και στις περισσότερες χώρες του κόσμου διενεργείται η ανιχνευτική εξέταση για αυτήν την πάθηση σε όλα τα νεογνά από τη γέννηση διότι αν μείνει αδιάγνωστη οδηγεί σε αναπτυξιακή και νοητική καθυστέρηση. Βέβαια ο επίκτητος υποθυρεοειδισμός δηλαδή η μορφή του υποθυρεοειδισμού που αναπτύσσεται σε μεγαλύτερα παιδιά και κυρίως εφήβους είναι η πιο συχνή διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα που συναντούμε. 

Άλλες πιο σπάνιες παθήσεις που μπορούν να εκδηλωθούν είτε από τη γέννηση είτε αργότερα είναι ο συγγενής υπο-υποφυσισμός και η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, χρειάζονται δια βίου ορμονική υποκατάσταση και τακτική παρακολούθηση. 

Καταστάσεις που παρακολουθώ

• Διάγνωση και θεραπεία διαταραχών του υποθαλάμου και της υπόφυσης (όπως συγγενής υπο-υποφυσισμός, ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης, ορμονικές επιπλοκές κρανιοφαρυγγιώματος) 
• Διερεύνηση χαμηλού αναστήματος 
• Διερεύνηση υψηλού αναστήματος 
• Διαταραχές του θυρεοειδούς: υποθυρεοειδισμός (συγγενής και επίκτητος), υπερθυρεοειδισμός 

• Διαταραχές των επινεφριδιών (όπως συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, νόσος Addison) 
• Διαταραχές των γονάδων και της διάπλασης των γεννητικών οργάνων (όπως διαταραχές της ανάπτυξης του φύλου, κρυψορχία, μικροπεϊσμός). 
• Πρόωρη εφηβεία 
• Καθυστερημένη εφηβεία 
• Διαταραχές της εμμηνορυσίας σε εφήβους 

• Δασυτριχισμός 
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών σε εφήβους 
• Υπογλυκαιμία/ συγγενής υπερινσουλινισμός, 
• Γενετικά σύνδρομα με ορμονικές διαταραχές όπως Turner, Klinefelter, Prader–Willi, Silver–Russell κ.α. 
• Διαταραχές σωματικού βάρους (υπέρβαρο, παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο) 

• Αντίσταση στην Ινσουλίνη και Προδιαβήτης 
• Σακχαρώδης διαβήτης: τύπου 1 με μεγάλη εμπειρία στη χρήση νέας τεχνολογίας (αντλίες, αισθητήρες συνεχούς καταγραφής) 
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 σε παιδιά και εφήβους 
• Μονογονιδιακός διαβήτης (MODY) 
• Σπανιότερες μορφές σακχαρώδης διαβήτης όπως Διαβήτης Κυστικής Ίνωσης, Διαβήτης μετά από Μεταμόσχευση 

• Απώτερες ορμονικές επιπλοκές θεραπείας καρκίνου της παιδικής ηλικίας